Tôi đã tá túc ở Đào Nhiên Trai [1] của Tôn Duyệt Chi hơn nửa tháng rồi. Trong khoảng thời gian này, bà ấy dẫn tôi đi làm quen với các văn sĩ trong vùng, cũng mời tôi đến những phủ đệ mà bà ấy tới thu mua tranh để cùng các phu nhân tiểu thư thưởng lãm thư họa, luôn hết lời ca ngợi rằng tương lai của tôi tất sẽ có thành tựu lớn.

[1] Trai thường dùng để chỉ phòng đọc sách, thư phòng hoặc cửa hiệu mang tính chất văn hóa, nghệ thuật.

Tôi lấy làm ngượng ngùng, chỉ nói rằng mình mới tập luyện trở lại, e rằng còn cần một thời gian dài nữa mới mong đại thành. Tôn Duyệt Chi cùng các vị nương tử, văn sĩ đều đối đãi với tôi rất mực lễ độ, khiến tôi vô cùng cảm động, cũng dần nảy sinh ý định ở lại.

Giữa lúc tôi còn đang phân vân, chính Tôn Duyệt Chi lại là người ngỏ lời trước, hỏi tôi có thể ở lại Đào Nhiên Trai để diễn giải tranh chữ cho khách mua không. Đây là điều tôi cầu còn chẳng được.

Hôm ấy là tết Trung thu. Tôi đang ngồi trong gian trong của trai thì một người làm dẫn một vị phu nhân vào. Vị ấy trạc ba mươi tuổi, ăn vận sang trọng, mày mặt hiền hòa, tay trái còn dắt theo một cô bé chừng năm, sáu tuổi, da dẻ nõn nà, xinh như ngọc tạc, đôi mắt tròn sáng như quả hạnh, trông vô cùng đáng yêu.

Tôi vội vàng đứng dậy đón tiếp, thưa rằng chưởng quỹ hiện không có ở đây. Phu nhân nói không sao, rồi tự giới thiệu mình họ Trần, nhà làm ăn buôn bán, từ Sóc Châu đến, cùng trượng phu định cư ở nơi này. Nghe danh Đào Nhiên Trai có nhiều kỳ họa, lại sẵn có lòng yêu thích thư pháp đan thanh nên đã hẹn Tôn nương tử để mua vài bức.

Tôi một lần nữa cáo lỗi, mời bà ấy ngồi đợi, đồng thời lập tức cho người đi tìm Tôn Duyệt Chi.

Trần đại nương tử tính tình rất hòa nhã, bà ấy an ủi: "Không sao, ta cũng nhân tiện ra ngoài đi dạo một chút, ở nhà mãi cũng thấy buồn chân. Nhã Nhi cũng vậy, ngày nào cũng đòi ra ngoài chơi."

Nhã Nhi mà bà ấy nhắc chính là cô con gái bà ấy dắt theo. Cô bé quả thực hoạt bát, từ lúc vào phòng mắt đã đảo quanh đầy hiếu kỳ, nhân lúc người lớn nói chuyện thì tuột khỏi tay mẹ chạy vòng quanh phòng. Trần đại nương tử có phần ái ngại mà rằng: "Ở nhà con bé quen chạy nhảy rồi, ta và lang quân đều không muốn bó buộc nó, nghĩ rằng một đứa trẻ mà bị bao nhiêu quy tắc trói buộc thì còn gì là vui vẻ. Mong nương tử đừng phiền lòng."

Tôi lắc đầu cười: "Thật hiếm có phu nhân nào lại cởi mở đến vậy. Ta cũng rất mến trẻ con, có lẽ trên đời này chỉ có trẻ nhỏ là hồn nhiên trong sáng, tự do tự tại nhất, ta ngưỡng mộ lắm."

Trần đại nương tử tức thì bật cười, khóe mắt hơi hằn những nếp nhăn nhỏ, ánh mắt bà ấy lúc nào cũng dõi theo cô bé, chan chứa yêu chiều: "Quả đúng là vậy. Ta và lang quân chỉ có một mụn con này, mỗi lần nghĩ đến chuyện sau này nó phải gả đi là lại thấy đau lòng không nỡ. Chúng ta đã nghĩ, nếu sau này con bé không có ý định thành gia lập thất, cứ để nó ở cùng chúng ta cả đời, sống một cuộc đời vô lo vô nghĩ mới là tốt nhất."

Tôi không khỏi ngạc nhiên. Người đời vẫn luôn cho rằng hôn nhân là con đường tất yếu phải đi qua trong đời, đặc biệt là nữ tử, nếu không lấy chồng ắt sẽ bị chê cười chỉ trích. Nghe được những lời này thật khiến người ta cảm động. Đứa bé này được yêu thương đến vậy, thật hiếm có trên đời. Tôi bất giác nói: "Trần đại nương tử có thể nghĩ như vậy, quả là phúc của cô bé."

Trần đại nương tử chỉ cười mà không đáp, vẻ mặt đầy đồng tình.

Một lát sau, cô bé tên Nhã Nhi có vẻ đã thấm mệt, liền trèo cả tay lẫn chân lên một chiếc ghế cạnh tôi. Tôi và Trần đại nương tử vội đưa tay ra đỡ, sợ cô bé ngã. Nào ngờ Nhã Nhi lại duỗi tay về phía đĩa bánh trung thu trên bàn.

Trần đại nương tử nhìn tôi, ánh mắt vừa bất lực vừa áy náy. Tôi mỉm cười lắc đầu, rồi đẩy đĩa bánh về phía Nhã Nhi. Cô bé mừng rỡ, hai tay ôm lấy một chiếc bánh, quỳ trên ghế, song đôi mắt lại chăm chú vào tôi.

Tôi thấy thật buồn cười, bèn nhìn lại cô bé với vẻ không chịu thua. Nhã Nhi khẽ nghiêng đầu, cặp mắt ngây thơ: "Người tên là gì ạ?"

Lúc này Trần đại nương tử mới thu lại con ngươi cưng chiều, nghiêm giọng một chút: "Nhã Nhi, không được vô lễ."

Tôi mỉm cười ra hiệu không sao, xong ghé sát vào cô bé, nói: "Ta họ Lý, tên là Chất Nô." Thoáng ngừng, sau lại trêu cô bé: "Cháu có biết là chữ 'Chất' nào không?"

Nhã Nhi chớp chớp mắt, thuận theo lời tôi hỏi: "Chữ 'Chất' nào ạ?"

Tôi cười đáp: "Là chữ 'Chất' trong 'bình chất [2]'. Những bức tranh chữ mà mẹ cháu yêu thích, chính là nhờ có người bình phẩm, đánh giá thì mới có danh tiếng và giá trị. Nếu không có ai bình phẩm, thì cũng như giọt mưa rơi xuống sông rộng, chẳng ai hay biết."

[2] Bình phẩm, đánh giá.

Nhã Nhi ra vẻ hiểu biết gật gù, cũng chả rõ cô bé có thật sự hiểu không nữa, sau cất tiếng hỏi: "Thế thì cháu đã biết tên người rồi, nếu người là tranh chữ, thì bây giờ cháu biết rồi, có tính là người đã có danh tiếng và giá trị chưa ạ?"

Tôi không khỏi bật cười, con bé này suy nghĩ thật kỳ lạ. Trần đại nương tử cũng bị chọc cười. Tôi cảm thấy mình đúng là gậy ông đập lưng ông, đành đáp: "Đúng vậy, Nhã Nhi thật thông minh."

Cô bé liền cười toe toét, dừng một chút, đoạn đưa tay, trao cho tôi chiếc bánh đang ôm trong lòng. Tôi không hiểu ý, chỉ thấy cô bé ngước đôi mắt tròn xoe, giọng non nớt: "Chất Nô, bánh trung thu này cho người ăn."

Tôi sững sờ, lồng ngực chợt trống rỗng, một bóng hình gầy gò thoáng lướt qua tâm trí. Trần đại nương tử vội khẽ ngăn: "Nhã Nhi, Lý nương tử lớn hơn con, con không thể gọi thẳng tên như vậy."

Nhã Nhi không hiểu, nhìn Trần đại nương tử, rồi lại nhìn tôi, ngây thơ hỏi: "Là người tự nói cho con mà, người còn giải thích tên mình nữa, chẳng lẽ không phải là để cho người khác gọi hay sao ạ?"

Trần đại nương tử định khuyên thêm, tuy nhiên tôi đã cong cong khóe mắt, hơi động môi, cười với Nhã Nhi: "Đúng là như vậy, cháu có thể gọi ta là Chất Nô, ta rất vui."

Nhã Nhi lập tức cười rạng rỡ, để lộ hai chiếc răng nanh trắng tinh. Cô bé phấn khích trèo xuống ghế, xong lại trèo lên người tôi. Tôi hốt hoảng đỡ lấy nách cô bé để khỏi ngã, nhưng cô bé vẫn không giảm hứng thú, nhét chiếc bánh vào lòng tôi, ngẩng đầu nhìn tôi chằm chằm, miệng toe toét: "Chất Nô, người ăn bánh này xong là phải vui vẻ lên, giống như Nhã Nhi này, Nhã Nhi bây giờ rất vui vẻ."

Sống mũi bất chợt cay xè, tôi còn chưa kịp phản ứng, vành mắt đã ươn ướt, nước mắt cứ thế lăn dài, chính tôi cũng không phân định được là vì lẽ gì. Trần đại nương tử thấy vậy vội ôm Nhã Nhi đi, luôn miệng xin lỗi: "Lý nương tử thứ lỗi, con bé này ăn nói không kiêng dè, trước giờ nó chưa từng như vậy..."

Tôi lắc đầu ngăn bà ấy xin lỗi thêm, nâng tay áo lau đi giọt lệ, gượng cười: "Trần đại nương tử nói quá lời rồi, không phải lỗi của con bé. Có lẽ là do ta mệt mỏi quá, cứ hay nghĩ về những chuyện không vui đã qua. Giờ nghe con bé nói vậy, ta thấy lòng được an ủi nên mới vui quá mà khóc thôi."

Trần đại nương tử lúc này mới yên tâm. Cùng lúc đó, Tôn Duyệt Chi cũng về tới, bà ấy cáo lỗi với Trần đại nương tử. Trần đại nương tử mỉm cười: "Có Lý nương tử bầu bạn, ta không thấy buồn chán chút nào, hơn nữa Nhã Nhi cũng rất quý cô ấy."

Tôn Duyệt Chi liền gật đầu cảm tạ tôi. Sau đó, bà ấy lấy ra vài bức thư họa hợp ý Trần đại nương tử. Dưới sự bình phẩm, giải thích của Tôn Duyệt Chi và tôi, Trần đại nương tử vô cùng hài lòng, lập tức đặt mua, hẹn sau khi bồi tranh xong sẽ cho người đưa đến phủ. Sau vài câu hàn huyên, Trần đại nương tử liền cáo từ.

Lúc ra về, tôi thấy cô bé tên Nhã Nhi đang được dắt tay, đến khi lên xe ngựa bỗng quay đầu lại, vẫy vẫy tay với tôi, nhỏ nhẹ nói: "Chất Nô, cháu đi đây, tạm biệt."

Tôi ngẩn ra một lúc mới cúi đầu mỉm cười, cũng vẫy tay chào lại cô bé, song chỉ thấy trong lồng ngực như có một vết cắt nhẹ, không rõ là đắng cay hay đau đớn.

Đến khi xe của Trần đại nương tử đi xa, tôi vẫn đứng ngẩn ngơ. Tôn Duyệt Chi khẽ gọi một tiếng, tôi mới hoàn hồn. Bà ấy hỏi tôi có chuyện gì sao, đồng tử đong đầy lo lắng. Tôi cười lắc đầu, nhưng rồi nụ cười bỗng chốc đông cứng lại khi ánh mắt tôi vô tình lướt qua một bóng người ở cửa trà lâu đối diện.

Tôn Duyệt Chi có phần khó hiểu, theo ánh mắt tôi mà đánh thị giác sang, rồi "ơ" một tiếng, hỏi: "Lý nương tử cũng quen biết Lâm đại nương tử sao?"

Người đứng bên cạnh trà lâu chính là chủ mẫu. Tôi chưa từng nghĩ sẽ gặp lại bà ấy, trong lòng nhất thời trăm mối ngổn ngang. Bà ấy ăn vận giản dị, dung mạo nhuốm màu sương gió, không còn vẻ nghiêm nghị đoan trang như xưa, lúc này trông bà ấy có vẻ rón rén, e dè. Ánh mắt bà rơi vào một ông lão đi trước, có chút sợ sệt, cúi đầu đợi người đó vào trong rồi mới bước theo sau.

Cổ họng tôi khô khốc, bất giác hỏi: "Sao bà ấy lại ở đây?"

Tôn Duyệt Chi trông sắc mặt tôi, trầm ngâm một lát rồi trả lời: "Chuyện này cũng không phải bí mật gì. Bốn năm trước, Lại bộ Thượng thư dính líu đến án tham ô, lại bị cuốn vào vụ án mưu nghịch của cố Thái tử, Tiên đế đại nộ, định tru di cửu tộc. Nhưng Lâm tướng lại hết mực khẳng định Phạm Thượng thư có thể tham ô chứ tuyệt không mưu nghịch, lại thêm chuyện Phò mã Phạm Bình tự vẫn trong ngục, còn viết huyết thư ôm tội về mình, lệnh tru di cửu tộc của Phạm Thượng thư mới tạm gác lại. Sau này cố Thái tử được minh oan, cha con Phạm thị mới giữ được tính mạng, nghe đâu bị đi đày, nhưng giữa đường lại gặp sơn tặc, sống chết không rõ."

Tôi giật mình. Tôi chưa từng viết huyết thư nào, đó là ai ngụy tạo, lẽ nào là Lâm tướng?

Giữa lúc tôi thất thần, Tôn Duyệt Chi khẽ thở dài, kể tiếp: "Vốn dĩ vị Lâm đại nương tử này cũng phải đi đày cùng cha con Phạm thị, nhưng Lâm tướng và phu nhân của ông ta quá thương con gái, không nỡ để Lâm đại nương tử chịu khổ, nên Lâm tướng đã dâng sớ từ quan, xin Tiên đế cho Lâm đại nương tử và Phạm thị hòa ly, để bảo vệ bà ấy."

Tôi ngạc nhiên hỏi: "Tiên đế đã chuẩn ư?"

Tôn Duyệt Chi lắc đầu: "Tiên đế chưa từng đồng ý, nhưng sau đó được Quý chủ cầu xin, nói dẫu sao cũng là tình nghĩa mẹ chồng nàng dâu một thuở, vả lại Phò mã Phạm Bình e cũng không nỡ thấy mẫu thân mình gặp đại nạn, Tiên đế mới nguôi giận."

Tôi sững sờ, Công chúa và Tiên đế trước nay chẳng có tình nghĩa gì, tại sao Tiên đế lại nghe lời Công chúa, lẽ nào trong khoảng thời gian đó đã xảy ra chuyện gì khác? Dừng một chút, tôi hỏi Tôn Duyệt Chi về những băn khoăn này.

Tôn Duyệt Chi nói: "Cố Thái tử vào ngục, vì chứng cứ xác thực nên bị định tội mưu nghịch, cả nhà đều bị Tiên đế ban chết. Nào ngờ ba tháng sau, Ngự Sử Đài Thị ngự sử [3] Trần Hâm khi xem lại án đã thấy có điều bất thường, tra xét sâu hơn thì phát hiện ra là do Tề Vương vu cáo. Tiên đế biết được, vô cùng hối hận, trong cơn thịnh nộ cũng ban chết cho Tề Vương, cả triều đình chấn động nhưng không ai ngăn cản được. Sau đó Tiên đế lâm bệnh nặng, mọi người đều khuyên Tiên đế lập Thái tử, nhưng Tiên đế một mực không chịu. Sau này Quý chủ tìm được Thái tử trắc phi [4] và con trai của người lưu lạc trong dân gian, Tiên đế đã rơi lệ ngay trên Sùng Minh Điện, trong cơn xúc động, dưới sự tấu trình của Lễ bộ Ngô Thượng thư, đã lập đứa trẻ này làm Thái tôn, chính là Kim thượng bây giờ."

[3] Một chức quan trong Ngự Sử Đài, có nhiệm vụ giám sát, đàn hặc quan lại và các vụ án.

[4] Phi tần của Thái tử, địa vị chỉ sau Thái tử phi (vợ chính).

Nghe Tôn Duyệt Chi kể xong, tôi vô cùng cảm khái, không ngờ sau khi tôi chết lại xảy ra những chuyện như vậy. Lâm tướng môn sinh đông đảo, là trụ cột của triều đình, nếu Công chúa muốn nhúng tay vào triều chính, tất không thể bỏ qua Lâm tướng, mà chỉ cần giữ lại chủ mẫu là có thể khiến Lâm tướng từ quan, mối làm ăn này, nếu là tôi thì tôi cũng sẽ làm, đây là chuyện không thể trách được.

Tôi và chủ mẫu, không thể xem là thâm thù đại hận. Vắt ngang giữa chúng tôi có Phạm Trạch Dân, mẹ tôi và bà ấy tất nhiên phải tranh giành, vì thể diện, vì danh tiếng, vì trái tim của một người đàn ông. Còn tôi và Phạm Khiêm lại tồn tại những khúc mắc như vậy, bà ấy cũng không thể nào đứng về phía tôi. Tất cả những chuyện đã qua, cả tôi và bà ấy đều không có lựa chọn nào khác.

"Vị công tử nhà Phạm Thượng thư tên Phạm Khiêm, đã chết rồi sao?" Tôi bình tĩnh hỏi.

Tôn Duyệt Chi khẽ lắc đầu: "Chuyện này thì ta không rõ, nhưng đã gặp phải sơn tặc, lại lâu như vậy không có tin tức, e rằng chả ai nghĩ người đó còn sống đâu. Vị Lâm đại nương tử kia vẫn thường xuyên cho người đi dò la tin tức, chỉ là Lâm tướng không cho phép, muốn bà ấy cứ coi như đứa con đó đã chết rồi. Làm cha mẹ như Lâm tướng và phu nhân, ở tuổi này còn phải lo lắng cho con gái, thật sự không nhiều."

Tôi bất giác bật cười thành tiếng, mớ bòng bong trong lòng rối rắm vạn phần. Tôi không đến mức muốn chủ mẫu phải chết. Bà ấy xuất thân danh giá, người người ao ước, đến tận bây giờ mà vẫn có kẻ thương người yêu, đây là điều mà mẹ tôi chưa từng có.

Sự khác biệt giữa người với người chính là như vậy, cầu không được, đổi không về [5]. Tôi chỉ mong nếu Phạm Khiêm thật sự đã chết, thì có thể khiến bà ấy ngày ngày đau đớn, để bà ấy cũng nếm trải nỗi khổ mất đi mẹ của tôi, nỗi đau đôi tay bị tàn phế của tôi.

[5] Cầu không được, đổi không về, ý nói những điều kiện, lợi thế mà một người có được từ khi sinh ra, mà người khác dù có cố gắng đến mấy cũng không thể có được, không phải là thứ có thể dùng nỗ lực để "cầu" mà có, cũng không phải thứ có thể dùng bất cứ giá trị nào để "đổi" lấy.

Tiếng người ồn ào, tôi không muốn nhìn thêm nữa, cúi đầu quay trở vào nhà. Tôn Duyệt Chi đứng sau lưng một lúc, rồi đuổi theo hỏi tôi có tâm sự gì sao, có thể bộc bạch với bà ấy. Tôi chỉ lắc đầu, nhẹ nhàng cười: "Tất cả đã qua rồi."

Tôn Duyệt Chi định nói gì đó rồi lại thôi, cuối cùng chỉ nhẹ nhàng vỗ vai tôi, thoáng chút quan tâm rồi nhanh chóng tan biến, lại hỏi tôi tối nay có muốn cùng ngắm trăng không, bà ấy đã mời rất nhiều văn sĩ đến, chắc chắn khi hứng khởi sẽ có được không ít bút tích quý. Tôi mỉm cười đáp được, nỗi phiền muộn cuối cùng cũng tan biến trong tiếng nói vui vẻ của bà ấy.

Tất cả đã qua rồi, tôi không còn là Phạm Bình nữa, tôi chỉ là Lý Chất Nô.

#

Giữa tháng mười, Tôn Duyệt Chi lại sửa soạn hành trang. Tôi không khỏi tò mò bà ấy định đi đâu. Bà ấy cười trả lời: "Trác sơn trưởng của Thư viện Bạch Lộc ở Lạc Châu tháng trước đã qua đời, để lại rất nhiều bút tích. Con gái bà ấy kế nhiệm chức sơn trưởng, một là thư viện đang hồi túng thiếu, hai là không muốn những tác phẩm này bị mai một, nên đã mời ta đến xem, tìm người hữu duyên để bán lại."

Lòng tôi chợt thắt lại, tôi nắm cánh tay bà ấy, hỏi: "Tôn nương tử đợi một chút, cũng cho ta đi cùng với."

Tôn Duyệt Chi ngơ ngác, cười trêu tôi: "Lý nương tử đây là dính lấy ta rồi sao, sao ta đi đâu cô cũng muốn đi theo vậy?"

Tôi biết bà ấy đang đùa, bèn cười nhẹ: "Trác sơn trưởng danh tiếng lẫy lừng, ta vô cùng kính phục. Có cơ hội được đến Thư viện Bạch Lộc của bà ấy, được chiêm ngưỡng bút tích của bà ấy, há chẳng phải là một điều may mắn sao?"

Tôn Duyệt Chi "chậc chậc" hai tiếng, dẫu vậy cũng không từ chối. Thế là tôi lại cùng bà ấy lên đường, hướng về Lạc Châu.

---

Tác giả: Chương này đã viết xong kết cục của chủ mẫu, đồng thời cũng khép lại các tuyến truyện của Ngô Thị lang và Hàn Lâm Học sĩ Trần Hâm ở phía trước. Tôi biết các bạn lười đoán nên tôi nói thẳng luôn nhé, Nhã Nhi chính là mẹ Phạm Bình chuyển thế, cả đời này cô bé sẽ rất vui vẻ và hạnh phúc!!!!!!!! Chương này thật sự có rất nhiều tình tiết cài cắm, không phải là một chương kể chuyện thường nhật đâu!!!